Sam kontroluj gminę, w której mieszkasz.

Gmina to wspólnota osób zamieszkujących dane terytorium. Mieszkając w gminie z mocy prawa stajesz się członkiem wspólnoty samorządowej. Organami takiej wspólnoty (gminy) są rada miasta i wójt (burmistrz, prezydent miasta). Organy gminy powinna cechować jawność działania, która zgodnie z przepisami obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy.

Organy gminy mogą m.in. stanowić prawo lokalne oraz rozporządzać mieniem gminnym. Decyzje zapadają poprzez podejmowanie zarządzeń i uchwał. Uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. O nieważności uchwały lub zarządzenia w całości lub w części orzeka organ nadzoru w terminie nie dłuższym niż 30 dni od dnia doręczenia uchwały lub zarządzenia, Organami nadzoru są Wojewoda i Regionalna Izba Obrachunkowa (jeżeli podjęta uchwała lub zarządzenie objęte jest zakresem nadzoru RIO).

Oprócz organów nadzoru każdy ma możliwość kontroli działania administracji publicznej w zakresie jakim umożliwiają to przepisy. Dostęp do informacji publicznej wynika wprost z art. 61 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 r. i stanowi podstawę dostępu do informacji publicznej. Bardziej szczegółowo w/w kwestie uregulowano w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

       Należy pamiętać i wykorzystywać fakt, iż każdy ma prawo przyglądać się działalności władzy publicznej, a w tym organów samorządowych. Oprócz czynności mających na celu sprawdzanie poprawności działania gminy, na rzecz ogółu, każdy ma prawo żądać usunięcia naruszenia, które dotyczy jego interesu prawnego. Art. 101 ustawy o samorządzie gminnym stanowi, iż „Każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą lub zarządzeniem podjętymi przez organ gminy w sprawie z zakresu administracji publicznej, może po bezskutecznym wezwaniu do usunięcia naruszenia – zaskarżyć uchwałę lub zarządzenie do sądu administracyjnego.” Korzystając z powyższego uprawnienia należy pamiętać o konieczności wykazania 2 przesłanek. Pierwsza to wykazanie interesu prawnego (konkretna naruszona podstawa prawna), którego nie należy mylić z interesem faktycznym. Drugą przesłanką jest wydanie przez organ uchwały lub zarządzenia z zakresu administracji publicznej.

Jeżeli jesteś mieszkańcem gminy, który zainteresowany jest rozwojem wspólnoty samorządowej, którą współtworzysz, pamiętaj że możesz i powinieneś we własnym zakresie przyglądać się działaniom organów gminny. Mieszkańcy pomimo mniejszego dostępu do dokumentów niż powołane do kontroli organy, mogą poprzez analizę informacji udostępnianych w biuletynach informacji publicznej (zarządzenia, uchwały oświadczenia majątkowe i inne) weryfikować zawarte dane pod kątem zgodności z prawem oraz naruszenia szeroko rozumianego interesu publicznego. Osoba interesująca się zachodzącymi zmianami w otaczającej go przestrzeni może dostrzec niezgodne z prawem działania osób powołanych do pracy dla wspólnego dobra. Taka kontrola sprawowana przez lokalną społeczność na pewno będzie determinować władze i urzędników pracujących w gminie do prawidłowej pracy. W konsekwencji powodować to będzie lepsze dysponowanie środkami finansowymi i mieniem gminy, co będzie się bezpośrednio przekładać na rozwój lokalnej wspólnoty.

Źródło: opracowanie własne